Gamecaster - กับเกมการพากย์และแปลเกม

ช่วงหลายวันที่ผ่านมามีประเด็นร้อนเรื่องการแปลและการพากย์เกมของนักแคสต์เกม (Gamecaster)

มุมมองในโลกออนไลน์เป็นไปอย่างหลากหลาย บางคนมองว่าการแปลภาษาและพากย์สดลักษณะเป็นไปได้ยาก น่าจะมีตัวช่วยหลายอย่างที่ทำให้แปลสดแบบนี้ได้ ในขณะที่บางคนแสดงความชื่นชมว่าการแปลสดแบบนี้เป็นไปได้ และการแปลสดแบบนี้มีลักษณะคล้ายกับล่ามพูดพร้อม (simultaneous interpreter)

โพสต์นี้จะมาแชร์มุมมองและข้อมูลจากศาสตร์ด้านการแปลศึกษา (และการล่ามศึกษา) ว่าการแปลเนื้อเรื่องเกมแบบสด ๆ แบบนี้คล้ายคลึงกับการแปล (หรือการล่าม) รูปแบบใด

การแปลเนื้อเรื่อง (และองค์ประกอบหลาย ๆ อย่าง) แบบสด ๆ ของนักแคสต์เกม มีคนมองว่าเป็นเหมือนล่ามพูดพร้อม (simultaneous interpreter) ลักษณะและหน้าที่ของล่ามพูดพร้อมคือ ล่ามที่ทำหน้าที่แปล หรือถ่ายทอดความหมายระหว่างภาษาขณะที่ผู้พูดในภาษาต้นทางกำลังพูด (ล่ามแปลขณะที่ผู้พูดยังพูดไม่จบ) ล่ามประเภทนี้อาจใช้การกระซิบ หรือการพูดด้วยเสียงที่เบามาก เพื่อสื่อสารให้กับผู้ฟังในภาษาปลายทางได้เข้าใจถึงความหมาย ส่วนล่ามอีกประเภทที่อาจจะเป็นที่รู้จักในกลุ่มคนทั่วไปคือ ล่ามพูดตาม (consecutive interpreter) คือ ล่ามที่ทำหน้าที่แปล หรือถ่ายทอดความหมายระหว่างภาษาหลังจากที่ผู้พูดในภาษาต้นทางพูดจบแล้ว (ผู้พูดจบแล้วจึงแปล อาจจะเป็นการจบทีละประโยค หรือหลาย ๆ ประโยคก็ได้) จากลักษณะการแปลสดของนักแคสต์เกมโดยทั่ว ๆ ไปเป็นไปได้ในทั้งสองทางคือ ล่ามพูดพร้อม และล่ามพูดตาม ขึ้นอยู่กับความไวและความฉับพลันของการแปลในแต่ละครั้ง เช่น บางคลิปถ้าเนื้อเรื่องดำเนินไปเรื่อย ๆ แบบไม่มีการกดหยุดพัก (pause) นักแคสต์เกมจะต้องใช้ทักษะที่คล้ายกับการเป็นล่ามพูดพร้อม แต่บางเกมที่สามารถใช้ปุ่มกดหยุดพักได้ นักแปลก็ไม่จำเป็นต้องแปลอย่างฉับพลันเท่าเกมที่เนื้อเรื่องไม่มีปุ่มหยุดพัก

ทั้งนี้ เนื่องจากการแปลเนื้อหาเกมแบบสด ๆ ผ่านการแคสต์ เป็นการแปลภาษาที่อาศัยทั้งเสียง บทบรรยายใต้ภาพ (subtitle) ซึ่งเป็นตัวอักษร และบริบท (context) ของเกมช่วยในการแปลเนื้อหา การแปลสด ๆ แบบนี้อาจถือได้ว่านักแคสต์เกมเป็นนักแปล/ล่ามเอกสาร (sight translator/interpreter) ซึ่งก็คือ นักแปล/ล่ามที่แปลภาษาจากเนื้อหาที่เป็นตัวอักษร และถ่ายทอดออกมาเป็นภาษาปลายทางด้วยคำพูด อันที่จริง ยังมีอีกคำหนึ่ง (หรืออาชีพหนึ่ง) ที่อาจจะเหมาะสมกับการอธิบายการแปลสดของนักแคสต์เกมได้ นั่นคือ ล่ามสื่อ (media interpreter) เป็นการล่ามเพื่อการถ่ายทอดผ่านช่องทางสื่อ ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการล่ามแบบสด ๆ (ตัวอย่างที่เห็นชัด แต่อาจจะไม่ได้ตรงนักคือล่ามภาษามือสด ๆ ตามรายการข่าวหรือรายการอื่น ๆ ทางโทรทัศน์)

สำหรับเรื่องที่เป็นประเด็นว่าการแปลเนื้อหาเกมแบบสด ๆ โดยไม่มีเครื่องมือช่วยเลยจะเป็นไปได้ไหม

อาชีพล่ามพูดพร้อม หรือล่ามพูดตาม เป็นการแปลที่ฉับพลัน ทักษะของอาชีพเหล่านี้ส่วนใหญ่แล้วมาจากการฝึกปฏิบัติ และประสบการณ์ สำหรับนักแคสต์เกมที่มีประสบการณ์มาเป็นเวลาหลายปี เครื่องมือช่วยเหลือ หรือ “การบ้าน” ที่ทำมาก่อนการแคสต์เกมแต่ละครั้ง น่าจะเป็นประสบการณ์การเล่นเกมก่อนหน้า และยังไม่นับรวมถึงบริบทของเนื้อหาเกมที่จะช่วยให้การแปลสด ๆ นั้นไหลลื่น เนื่องจากเกมต่าง ๆ เป็นสื่อที่มีลักษณะพหุวิธี (multimodality) มีองค์ประกอบหลายอย่างช่วยในการตีความบริบท ทั้งสีหน้าตัวละคร บรรยากาศของเกม น้ำเสียงของตัวละคร หรือแม้กระทั่งสีของฉาก (และอื่น ๆ อีกมากมาย) ดังนั้นจะเห็นได้ว่า บางครั้งนักแคสต์เกมอาจจะไม่ได้แปลเนื้อหาเกมอย่างตรงตัว แต่เป็นการแปลจากการตีความบริบทเพื่อให้ผู้รับชมเข้าใจได้มากขึ้น และบางครั้งเป็นการแปลโดยใช้มุกตลก ศัพท์ หรือสำนวนที่เป็นที่นิยมในขณะนั้น จึงไม่จำเป็นต้องตรงตัวกับต้นฉบับอย่าง 100%

ขอทิ้งท้ายว่า ไม่ว่าจะเป็นการแปลสด หรือไม่สด ก็ไม่ใช่เรื่องผิดทั้งคู่ ตราบใดที่การแปลนั้นสามารถสื่อสารให้ผู้รับสารปลายทางเข้าใจตามบริบทของเกมและสารที่จะสื่อได้

บรรณานุกรม Pöchhacker, F. (2004). Introducing interpreting studies. Routledge. Pöchhacker, F. (2010). Media interpreting. In Y. Gambier & L. van Doorslaer (Eds.), Handbook of Translation Studies volume 1 (pp. 224-226). John Benjamins.